Serotonin vücudunuzda önemli bir nörotransmitter ve sinyal molekülüdür. Canlandırıcı ruh hali etkileri nedeniyle, onu doğal bir ruh hali güçlendirici olarak kabul ediyoruz. Kimyasal bileşimi nedeniyle, buna 5-HT veya 5-Hidroksitriptamin de diyoruz.
Vücudumuz Serotonini Nasıl Üretir?
Vücudumuz beyinde ve bağırsakta serotonin üretir. Yıllardır beynin serotoninin çoğunluğunu sentezlediğine inandık. Bu popüler inancın aksine, gastrointestinal sistemdeki enterokromaffin hücreleri toplam serotoninin% 90’ından fazlasını üretir.
Bağırsaktaki mienterik nöronlar da bağırsakta serotonin üretir ve bağırsak hareketini etkiler.
Serotonin, triptofan olarak bilinen bir amino asitten sentezlenir. Vücudumuz triptofan yapamaz; sadece yediğimiz yiyeceklerden alabiliriz. Bu nedenle, diyetimizde bu amino asitten yeterli miktarda almalıyız.
Serotonin Ne İşe Yarar?
Serotonin, ruh halini düzenlemekten, yiyecekleri sindirmeye ve yara iyileşmesine, kemik sağlığına kadar birçok vücut fonksiyonunda çok önemli bir rol oynar. Bu mutluluk hormonunun oynadığı farklı rolleri ayrıntılı olarak anlayalım.
Dikkat ve odaklanma
Odaklanmayı ve nöroplastisiteyi geliştirmeye yardımcı olur.
Serotonin eksikliği bilişsel sorunlara ve azalan dikkat sürelerine katkıda bulunabilir. Ön veriler ayrıca serotonin eksikliğini DEHB gelişimi ve bilişsel süreçlerin bozulması ile ilişkilendirir.
Bellek
Serotonin, kısa süreli ve uzun süreli belleğin oluşumunda dopamin ile çalışır. Öğrenme ve hafıza oluşumunda önemli bir rol oynar.
Hafıza ve öğrenme, serotonin ve diğer nörotransmiterler arasındaki etkileşimleri içerir, örneğin:
Nöroplastisite
Beyin plastisitesi olarak da bilinen nöroplastisite, beyninizin deneyimlere uyum sağlama ve deneyimlerden öğrenme yeteneğidir. Basitçe söylemek gerekirse, nöro kelimesi sinir sistemini temsil eder ve plastisite, uyum sağlama ve yeniden şekillendirme yeteneği anlamına gelir.
Bir serotonin reseptörü olan 5-HT7R, erken yaşamda beynin şekillendirilmesine katkıda bulunan kilit faktörlerden biridir. Aynı zamanda olgun bir beynin yeniden yapılandırılmasına yardımcı olur.
5-HT7R, nöroplastisiteyi doğrudan değiştirerek veya nöroplastisitede rol oynayan diğer reseptörleri aktive ederek nöroplastisiteyi modüle eder.
Duygudurum
Hiç hayatınızın iyi olduğunu ve her şeyin mükemmel olduğunu hissettiniz mi? Bu serotonindir. Ruh halinizi artırır ve daha olumlu bir bakış açısı geliştirmenize yardımcı olur. Aynı şekilde, düşük serotonin bir kişiyi gölgede bırakabilir.
Serotonin eksikliği genellikle depresyon ve sosyal anksiyete ile ilişkilidir. Ancak, depresyon ve anksiyetenin birçok karmaşık faktörden kaynaklandığı da unutulmamalıdır. Düşük serotonin seviyeleri tek başına bu koşullara neden olamaz.
Libido Ve Cinsel Uyarılma
Birçok faktör libidoyu ve cinsel davranışı etkiler ve serotonin bunlardan biridir. Serotonin genellikle cinsel aktiviteyi inhibe eder ve kadın cinsel uyarılmasıyla ters bir ilişkiye sahip olabilir. Serotonini artıran antidepresanlar alan birçok insan, libido ve cinsel dürtünün azalmasından muzdariptir.
Erkekler için açıklama bundan biraz daha karmaşıktır. Serotoninin etkisi, sinyali alan reseptörlere bağlıdır. Serotonin 5-HT2C reseptörlerini uyardığında, ereksiyonları artırabilir ve boşalmaları inhibe edebilir. Ve 5-HT1A reseptörlerini uyardığında, boşalmaları kolaylaştırabilir ve bazı durumlarda ereksiyonları engelleyebilir. Bu nedenle, serotoninin cinsel uyarılma sonrası memnuniyete katkıda bulunduğunu söyleyebiliriz.
Kemik Sağlığı
Serotonin, kemik sağlığı söz konusu olduğunda çok karmaşık bir role sahiptir. Bazı çalışmalar, aşırı serotonin seviyelerinin kemikleri zayıflatabileceğini ve kırık risklerini artırabileceğini düşündürmektedir. Buna karşılık, diğerleri serotoninin kemik oluşumunu desteklediğini iddia ediyor. Her iki durumda da, kemiklerimizin sağlıklı serotonin seviyelerini koruduğumuz için bize teşekkür edeceğinden eminiz.
Bağırsak Hareketi Ve Sindirim
Serotonin, gastrointestinal sistemin kasılmasına yardımcı olur. Bu kasılma dalgaları (peristalsis) yiyecekleri bağırsaklar boyunca hareket ettirir ve yiyecekleri sindirim salgılarıyla karıştırır. Serotonin ayrıca, bağırsakları temizleyen ve bakterilerin aşırı çoğalmasını önleyen motor kompleksi adı verilen kasılma türüne de yardımcı olur.
Sağlıklı sindirim ile birlikte, bağırsakların bu kasılmaları da koruyucu bir işleve sahiptir. Bağırsak toksinleri veya mikropları tespit ettiğinde, enterokromafin hücreleri çok fazla serotonin salgılayabilir. Bu, bulantı, kusma veya ishalin toksinleri veya mikropları daha fazla hasara neden olmadan önce temizlemesine yardımcı olabilir.
Trombosit Fonksiyonu Ve Yara İyileşmesi
Trombositler kanınızdaki küçük hücre parçalarıdır. Kanı pıhtılaştıran ve kanamayı durdurmak için yaraları kapatan maddeleri ve lifli proteinleri serbest bırakırlar. Trombositlerin salgıladığı en önemli maddelerden biri serotonindir. Serotonin, kanamayı en aza indirmek ve pıhtı oluşumunu kolaylaştırmak için yaralı kan damarlarının daralmasını sağlar.
İştah ve Tokluk
Basitçe söylemek gerekirse, tokluk bir yemekten sonra memnuniyet hissidir. Doygunluk, ne zaman yemeyi bırakacağımızı anlamamız için hayati önem taşır ve böylece açlığımızı kontrol eder. Serotonin bu dolgunluk mesajını beynimize iletir, böylece bizi aşırı yemekten korur.
Uyku Düzeni
Serotonin, bir nörotransmitter olarak, uyku-uyanıklık döngümüzde ikili bir rol oynar. Hem uyku başlangıcına hem de uyanıklığa yardımcı olur. Uzun süreli, daha dinlendirici uykuyu teşvik eder. Uyku üzerindeki karşıt etkiler, hangi serotonin reseptörünün sinyali aldığına bağlıdır. Vücudumuz ne kadar zeki olursa olsun, sağlıklı bir uyku-uyanıklık döngüsünü teşvik etmek için uygun beyin bölgelerinde serotonin üretir ve biriktirirler.
Ayrıca, serotonin bir uyku hormonu olan melatonin için bir öncüdür.
Serotonin Eksikliği Belirtileri
Bilim adamları serotonin eksikliğini iki nedenden birine bağlamaktadır: nörotransmitterin yetersiz üretimi veya onu etkili bir şekilde kullanamamamız.
İlk senaryoda, vücut beslenme eksiklikleri veya besinleri kullanmadaki biyolojik yetersizlik nedeniyle yeterli serotonin üretemez.
İkinci senaryoda, reseptörlerin eksikliği nedeniyle mevcut serotonini kullanamayabilirsiniz.
Ruh hali ve bilişsel işlev için serotonin seviyenizi artırmanın birçok doğal yolu vardır. Bunun nasıl yapılacağı aşağıda açıklanmıştır:
Serotonin Artırıcı Yiyecekler
Vitamin ve minerallerin aksine, vücuttaki serotonin seviyelerini doğrudan arttırmanın bir yolu yoktur. Bunun yerine, serotonin amino asitten yapıldığı için amino asit triptofan bakımından zengin yiyecekleri tüketebiliriz. Genellikle yüksek proteinli gıdalarda bulunur. İşte serotonin seviyenizi doğal olarak artırmaya yardımcı olabilecek yiyeceklerin bir listesi:
Yemeklerinize yeterli miktarda sağlıklı karbonhidrat ekleyin. Karbonhidrat bakımından zengin gıdalar triptofanın beyne taşınmasına yardımcı olabilir.
Bağırsak Floranızı Destekleyin
Bağırsak-beyin-mikrobiyota ekseni, beyniniz, bağırsağınız ve bağırsaklarınızdaki mikroplar arasındaki karmaşık bağlantıları içerir. Serotonin, bağırsak-beyin ekseninde önemli bir nörotransmitterdir. Bağırsak floranız serotoninin hem oluşumunu hem de parçalanmasını etkiler. Bu nedenle, nörotransmitterin düzenlenmesinde kritik bir faktördür.
Serotonin Sendromu Nedir?
Semptomlar hafif ila ölümcül arasında değişebilir ve serotonin seviyelerinde anormal bir artıştan sonra dakikalar ila saatler içinde ortaya çıkmaya başlarlar. Çoğu durumda, semptomlar aşırı dozun ilk altı saati içinde ortaya çıkar.
Takviyeleri veya ilaçları tüketirken yukarıdaki işaretlerden herhangi birini gözlemlerseniz, lütfen derhal tıbbi yardım alın.
Serotonin sendromu atakları her zaman önlenebilir değildir. Ancak güvende kalmak için alabileceğiniz bazı temel önlemler şunlardır:
KAYNAK: Serotoninin Rolü, Eksiklik ve Fazlalık İşaretleri ve Nasıl Artırılacağı (nootopia.com)
Yazar:
Psikiyatri Uzmanı Dr. Sedat İrgil
Güncellenme Tarihi: 26.02.20024
